स्वयंसेवाको लत

यो संरचना तस्बिरमा देखिएका स्वयंसेवीहरूले नै बनाएका हुन्। दाङ देउखुरीको गंगापरस्पुर गाउँ विकास समितिमा पर्ने चैनपुर उच्च माध्यमिक विद्यालयको कक्षा कोठा निर्माण गर्न यी स्वयंसेवी क्यानाडाबाट आएका हुन्। यस पटक आएका स्वयंसेवकमा ११ जना महिला र एक जना पुरुष िथए । यीमध्ये अधिकांश युवा नै छन्। डेभलपिङ वर्ल्ड कनेक्सन (Developing World Connection ) नामक संस्थाको संयोजनमा यी स्वयं सेवी नेपाल आएका हुन्। 

क्यानाडाको इन्टर कल्चरल वुमन्स एजुकेसनल नेटवर्ल्ड (IWEN) नामक संस्था र क्रियटिङ पोसिबिलिटिज नेपाल (सीपी) मिलेर चैनपुर आसपासका गाउँका केही किशोरीलाई शैक्षिक सहयोग उपलब्ध गराउँदै आएका छन्। यही क्रममा डीडब्लुसीसँग सम्पर्क भएको थियो। थारु समुदायमा मूलतः गरिबीका कारण छोरीलाई कमलरीका रूपमा अर्काको घरमा काम गर्न पठाउने चलन थियो। सरकारले कमलरी राख्ने र बस्न पठाउने कार्यलाई गैरकानुनी र दण्डनीय अपराध घोषणा गरिसकेको छ। तैपनि, फा1ट्टफुट्ट कमलरी राख्न लाने र पठाउने चलन छँदैछ। यसको मूल कारण चेतनाको अभाव र गरिबी नै हो। सीपी र आईवीनले छोरीहरूलाई विद्यालयमा पढ्न पठाए आवश्यक शैक्षिक सामग्री, शिक्षण शुल्कलगायत सहयोग उपलब्ध गराउँदै आएको छ। छोरीहरूलाई विद्यालयमा आउन जान सहज होस् र घरको काममा आमालाई सघाउने समय पनि बचोस् भनेर उपल्लो कक्षामा पुगेकाहरूलाई केही वर्षदेखि साइकल पनि उपलब्ध गराइँदै आएको छ। 

यही क्रममा सीपी\आईवीन छात्रवृत्ति कार्यक्रमबाट सहयोग पाउने छोरीहरू पढ्ने विद्यालयको भौतिक संरचनामा सुधारका लागि सहयोग मागिएपछि कक्षा कोठा बनाउन सहयोग गर्ने निर्णय भएको थियो। गत वर्ष पनि डीडब्लुडी र आईवीनका स्वयंसेवीले कक्षा कोठा बनाएका बनाएका थिए।  यी स्वयंसेवीमा विश्वविद्यालयका प्राध्यापकदेखि सामान्य गृहीणीसम्म हुँदारहेछन्। उनीहरूलाई काम गर्न आउँदा लाग्ने खर्च व्यक्तिगतरूपमा बेहोर्छन्। तिनले काम गर्दा लाग्ने निर्माण सामग्री किन्न र दक्ष श्रमिकलाई ज्याला दिन आवश्यक रकमका लागि प्रतिव्यक्ति चार सय डलरका दरले चन्दा पनि दिन्छन्। अर्थात्, यो निर्माण यज्ञका कर्ता र पुरोहित दुवै उनीहरू नै हुन्। 

यस्ता काममा धेरैपल्ट संलग्न भएका र जीवनमा पहिलो पटक ज्यावल समातेका स्वयंसेवकले देउखुरीको मध्य चैतको चर्को घाममा पसिना बगाएर काम गरेको देख्दा निकै रमाइलो लाग्दो रहेछ। कुनै संरचना तयार भएपछि उनीहरू पनि निकै खुसी हुन्थे। 

 पेसेवर श्रमिकबाहेक अरूले पनि यस्ता काम गर्न सक्ने रहेछन्। साना छरिता घर बनाउन दक्ष श्रमिकको रेखदेखमा शरीरमा बल हुने जोसुकैले पनि अगाडि बढे हुनेरहेछ। यस्तै, छुट्टी मनाउन लाखौँ खर्चेर विदेश जाने नेपालीको संख्या पनि बढ्दै छ। विलासको खोजीमा जानेका लागि त यो विकल्प नहोला तर सन्तोषको चाहना राख्नेहरूले उमेर छँदै स्वयंसेवाका यस्ता विकल्प रोज्नु उपयुक्त हुनसक्छ। नेपाली स्वयंसेवीहरूले त झन् कम खर्चमा बढी काम गर्न सक्छन् होला। कामकाजका सन्दर्भमा सहरमा बसेर केही कमाउन सफल भएकाले पनि आफ्ना जन्मस्थलमा अन्त कतै केही काम गर्नसक्छन्। राष्ट्रिय विकास सेवामा मुलुकको कुनाकाप्चामा पुगेर काम गरेका उति बेलाका विद्यार्थी फेरि त्यहीँ जान र केही गर्न मन लाग्नसक्छ। पुराना साथी भेट्न मन लाग्न सक्छ। 

 के हामी यस्ता कार्यक्रम सञ्चालन गर्न सक्तैनौ? युवा स्वयंसेवीको जमात तयार गर्न सके नेपालको विकासमा पनि योगदान हुनेथियो। स्वयंसेवा पनि एक प्रकारको लत नै त हो। उनीहरूले जिन्दगीभर कुनै न कुनै रूपमा स्वयंसेवामा समय दिने थिए।